Brudne nogi sztuki

Nie wiem dlaczego z tekstu Taty Kazika -" Inżynierowie z Petrobudowy" zapamiętałem akurat ten fragment, ale zapamiętałem. Cóż zrobić. Fragment ten brzmiał tak : A w zeszłe święto miałem kobitę Co miała obie nogi umyte.
Musiała to być rzadkość na budowach socjalizmu w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ubiegłego stulecia, a cóż dopiero myśleć o innych częściach ciała.
Dlaczego o tym piszę ? Ponieważ żona postanowiła wybrać się na wystawę prac Józefa Chełmońskiego. Oczywiście w łaskawości swojej zaprosiła i mnie.
Kiedy zamawiała bilety przez Internet, pozwoliłem sobie na odrobinę złośliwości. 

- To będziesz mnie ciągnąć do Muzeum Narodowego, bym mógł obejrzeć kolekcję brudnych nóg ?
W standardowej pamięci pozostają bowiem obrazy wyniesione ze szkoły,  a w podręcznikach królowały wtedy przede wszystkim "Bociany" i "Babie Lato".

Chełmoński.

Malarz realista jak to zwykle bywa niezrozumiany w kraju.  Rozgoryczony negatywnym stosunkiem krytyki artystycznej do prezentowanej przez niego formuły malarstwa realistycznego, wyjechał w 1875 do Paryża.

Tam  też, jak to bywa z przybyszami ze wschodu, zdobył uznanie krytyki i publiczność.

 Eksponując na Salonach rodzajowe obrazy z życia polskiej wsi i przedstawienia końskich zaprzęgów - słynnych "Trójek" i "Czwórek" - pędzących na tle stepowego krajobrazu lub przebijających się przez śniegi. Dzieła te były chętnie kupowane przez europejskich i amerykańskich kolekcjonerów.

Zamówienia spływały, a Pan Józef przebywał poza ojczyną.

W pewnym okresie swojej twórczości tak zapamiętał się w obrazowaniu ruchu koni i ludzi, że drugi plan i tło pozostawało jakby nie dokończone. Na to właśnie zwróciłem uwagę w tych dynamicznych obrazach. Początkowo było to dla mnie pójście artysty na łatwiznę wobec powodzenia  jego obrazów.  Doczytałem jednak potem, że to nie nadmiar zamówień, a właśnie celowe zamierzenie artysty który skupiał się na eksponowaniu ruchu. 

W sumie byłem zadowolony z tego własnego spostrzeżenia, na które później otrzymałem odpowiedź.

Obrazy z czasem stały się tak dynamiczne w swojej wymowie, że przysporzyły artyście krytycznych uwag. Uważano, iż na jego obrazach jest za dużo ruchu i że jest to niepokojące.

Poza tym przebywający nadal poza krajem artysta malował dużo, korzystając ze  starych szkicowników i wspomnień. Obrazy zaczęły się jakby powtarzać, a krytycy zarzucili mu w związku z tym  manieryzm w uprawianej sztuce.

 Tak, te końskie galopy  luźno, czy przy saniach, przy całym szacunku dla kunsztu jakoś znudziły mi się dość szybko.  Nie dlatego, że coś miałbym im do zarzucenia. Ot po prostu, podziwiając oryginał, odszukiwałem w pamięci te same ujęcia  widziane gdzieś indziej.  Sceny powielane przez studentów ASP, wieszane na murach Bramy Floriańskiej.

W wielu domach na  honorowym miejscu wisiała taka trojka pędząca przez step, skopiowana z większą lub mniejszą gracją. 

Kto jest bez winy... Sam mam w domu  obraz z motywem końskim, ale to pamiątka po ojcu. Obraz pewnego profesora ASP  przedstawia orkę. Świeżą skibę którą robi pług ciągnięty przez jednego   kasztanowego konia. Pług prowadzi chłop, a nad polem krążą ptaki

Kiedy Ojciec otrzymał ten obraz, powiedział,- Szkoda, że to nie wół z którego takich sytuacjach korzystał dziadek na polach Beskidu Wyspowego.

Przypomniałem sobie o tym widząc ten obraz Chełmońskiego

Tak jak kiedyś w  latach 60 -70 tych  w każdym szanującym się  domu wisiała kopia słoneczników Van Gogha, a  potem zawisły konie.

Całości  wystawy dopełniły  krajobrazy czy bardzo ciekawe przedstawienia ptaków w warunkach naturalnych co rzeczywiście wtedy wymagało  poświęcenia od malującego. 

W sumie mogę powiedzieć, że bardzo miło i ciekawie spędziliśmy ten czas w Muzeum Narodowym.

Na koniec, ulegając masowym gustom kupiliśmy magnes na pamiątkę zwiedzenia wystawy.

Mamy już Van Gogha,  Łempicką, Fridę, teraz doszedł Chełmoński. Wcześniej jakoś nie myśleliśmy o takich pamiątkach.

- To może kupimy Boznańską - zaproponowała żona - W przyszłym miesiącu ją zobaczymy.

- Nie, to by było nie honorowo - zaprotestowałem.

- Pani Olgo niech się Pani szykuje. Nadchodzimy lada dzień.

 Korzystaliśmy w muzeum z ułatwień dla osób z niepełnosprawnościami, za co jestem wdzięczny  odpowiedzialnym osobom. Wszystkie bowiem urządzenia wspomagające działały i były chętnie udostępniane potrzebującym 

 Wyszedłem  z wystawy z myślą o tym jak bardzo zmieniła się wieś od czasów Chełmońskiego, o samym malarstwie już nawet nie wspominając.

Najlepszym przykładem na taką zmianę jest porównanie dwóch obrazów zatytułowanych "Babie lato"

Ten pierwszy Chełmońskiego z XIX wieku, ten dugi  dedykowany Chełmońskiemu przez Jerzego Dudę Gracza  sto lat później .'